Majówka w Izbie Pamięci i Tradycji Rybackich
☀️ Majówka zapowiada się ciepło i słonecznie, ponad 20 st.C. W związku z tym zapraszamy Państwa do 🏛 Izby Pamięci i Tradycji Rybackich, która będzie czynna:
🛠 1 maja (śr.) w godz. 11.30-17.30;
🇵🇱 2 maja (czw.) w godz. 10.00-15.00;
📜3-5 maja (pt.-nd.) w godz. 11.30-17.30.
Jednocześnie przypominamy o trwających pracach remontowych na budynku Izby Pamięci i prosimy o zachowanie ostrożności podczas przebywania na terenie wokół budynku.
Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków
Dzień Sapera
Z tej okazji pragniemy życzyć wszystkim saperom bezpiecznej pracy a także opowiedzieć fragment historii naszego regionu z okresu zaciekłych walk z przełomu 1944/1945 r.
️Walki na przyczółku serocko-pułtuskim rozpoczęły się we wrześniu 1944 r. zdobyciem przez Rosjan kawałka terenu na prawym brzegu Narwi, pod Karniewkiem. 4 października Niemcy przeszli do kontrnatarcia, bezskutecznie próbując zlikwidować sowieckie pozycje. 12 października Armia Czerwona przeszła do ofensywy. Walki o miasto Serock trwały od 19 do 20 października. Po wyparciu sił niemieckich z miasta, wojska rosyjskie dalej prowadziły natarcie, aż do uzyskania linii Dębe pod koniec października 1944 r. Kolejne walki wznowiono dopiero 14 stycznia 1945 r.
W celu obrony przed desantem rosyjskim Niemcy zaminowali całe wybrzeże Narwi. Potwierdzają to wspomnienia ukraińskiego ochotnika w siłach niemieckich ukrywającego się pod pseudonimem „Ja.D.”: „Cały obszar pomiędzy rzeką a okopami jest gęsto zaminowany, a wzdłuż naszych szańców leżą gęste zasieki z drutu kolczastego.”
Podczas desantu na Serock z udziałem kutrów Flotylli Dnieprzańskiej, jednostka ta straciła dwie łodzie motorowe na minach. A sowieccy saperzy na bieżąco oczyszczali wybrzeże tworząc pasy przejazdu dla ciężkiego sprzętu, o czym pisał po wojnie Stanisław Gorskij (celowniczy działa SU-76): „Szybko znaleźliśmy wyznaczony dla nas przejazd w polu minowym (Niemcy zaminowali brzeg).”
Po ustabilizowaniu się i przejściu frontu dalej na zachód polscy saperzy przystąpili do prac. Do ich obowiązków należała naprawa i budowa mostów oraz dróg, regulacja ruchu a przede wszystkim rozminowywanie terenów (rzek, pól, gospodarstw, ulic) powiatu pułtuskiego, w tym gminy Zegrze i miasta Serocka.
Jak wspominała p. Eugenia Gailewicz: „W lipcu 1944 r. Serock, Pułtusk i okoliczne wioski zostały ewakuowane, aż pod Nasielsk. Mieszkańcy zaczęli powracać po przejściu frontu wschodniego pod koniec stycznia 1945 roku. (…) Z domów został tylko gruz, a pola były zaminowane. (…) Rozpoczęło się rozminowywanie terenu. Pamiętam, jak 19 marca 1945 r. w dniu św. Józefa na polu w okolicy pałacu księcia Radziwiłła poległ dowódca polskiej kompanii saperów, porucznik Aleksander Dziemiańczuk.”
W tej niebezpiecznej pracy śmierć poniosło wielu żołnierzy. Część saperów, poległych oczyszczając teren naszej gminy, zostało pochowanych na cmentarzach w Serocku i Woli Kiełpińskiej.
Na serockim cmentarzu znajdują się groby szer. Bolesława Gałata, Władysława Michalika, Stanisława Bartosza, Aleksandra Rozmysłowicza oraz Zbigniewa Mickiewicza, którzy polegli podczas rozminowywania Serocka w okresie od kwietnia do czerwca 1945 r. Zaś na cmentarzu na Woli Kiełpińskiej znajduje się grób kpr. Kazimierza Halla i szer. Stanisława Czternastka, którzy zginęli od wybuchu miny w maju i czerwcu 1945 r.
W Pułtusku na terenie Domu Polonii znajduje się pomnik upamiętniający saperów poległych przy rozminowywaniu północnego Mazowsza.- Adam Rafał Kaczyński „Wspomnienia celowniczego działa samobieżnego SU-76 w walkach o Serock i Dębe” w: „Rocznik Legionowski” V 2012, [tłum. St. Gorskij „Zapiski navodczika SU-76”, Moskwa 2010].
- Adam Rafał Kaczyński „Ukraińscy ochotnicy z dywizji Waffen SS „Wiking” w walkach pod Wieliszewem i Serockiem w 1944 r.” w: „Rocznik Legionowski” XII 2019.
- Adam Rafał Kaczyński „Flotylla Dnieprzańska - działania na Bugo-Narwi 1944-1945” w: „Rocznik Legionowski” IV 2011.
- Eugenia Gailewicz „Relacja o represjach nazistowskich w Serocku” w: Rocznik Legionowski” III 2008, opr. Rafał Dęgiel.
- APW O/Pułtusk, zespół Starostwo Powiatowe w Pułtusku, sygn. 79/31/0/15/579.
- Dariusz Wróbel „Działalność saperów 1. Armii Wojska Polskiego w okolicach Nieporętu w latach 1944-1945” w: „Nasza Historia 3/2022”.
- Mirosław Pakuła „Przyczółek serocko-pułtuski 1944-1945” w: Nasza Historia 8/2021.
![Afisz po 1945 [Polona]](grafika,89615,afisz-wydany-po-1945-r-polona.jpg)
Wiosenne Spacery Historyczne 2024
W kwietniu zapraszamy Państwa na kolejną odsłonę Wiosennych Spacerów Historycznych z Izbą Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku.
Na spacery nie ma zapisów a udział jest bezpłatny, wystarczy jedynie przyjśc na miejsce zbiórki. Zapraszamy!
7 kwietnia Mirosław Pakuła oprowadzi Państwa brzegiem Narwi od Serocka do Zegrza.
Zbiórka o godz. 13.00 pod Ratuszem.
13 kwietnia Mirosław Pakuła oprowadzi Państwa po Zegrzu.
Zbiórka o godz. 14.00 przy skate-park przy ul. Groszkowskiego w Zegrzu.
14 kwietnia Bartłomiej Błachnio oprowadzi Państwa po Serocku - Rynek, Pułtuska, Warszawska.
Zbiórka o godz. 15.00 pod Ratuszem.
28 kwietnia Bartłomiej Błachnio oprowadzi Państwa po Serocku ulicami Farna, Rybaki, Radzymińską i Wyzwolenia.
Zbiórka o godz. 15.00 przy Izbie Pamięci.
Serock - Pamięci Ofiarom Zbrodni Katyńskiej
13 kwietnia obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Tego dnia, w 1943 r., Niemcy ogłosili odkrycie masowych grobów w lesie pod Katyniem.
W 1940 r. komuniści zamordowali polskich oficerow Wojska Polskiego, funkcjonariuszy Policji Państwowej oraz przedstawicieli inteligencji, wziętych do niewoli i aresztowanych po 17 wrzesnia 1939 r.
W ramach 84. rocznicy zbrodni katyńskiej zachęcamy do uczestnictwa w serockich obchodach:
- 12 kwietnia (pt) o godz. 10.00 na rynku odbędzie się żłożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod Tablicą Pamięci;
- o godz. 12.00 tego samego dnia w sali widowiskowej CKiCz dr Mirosław Pakuła wygłosi prelekcję pt. "Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk - przedsionki piekła. 84. rocznica Zbrodni Katyńskiej";
- 13 kwietnia (sb) o godz. 18.00 odbędzie się Msza Św. w intencji ofiar zbrodni katyńskiej w kościele parafialnym w Serocku.
Ponadto zapraszamy do obejrzenia wystawy zewnetrznej znajdującej się przy Izbie Pamięci pt. "Przerwane życiorysy", prezentującej biogramy ofiar katyńskich z Serocka i okolic.
Wystawa "Kościół w Serocku dawniej. 500-lecie rozpoczęcia budowy"
Budowę serockiego kościoła rozpoczęto w 1524 r. a ukończono przed końcem stulecia. Budowę zainicjował ówczesny proboszcz Wojciech Popielski z Popielżyna h. Nałęcz. Jednocześnie był on wicekanclerzem ostatnich książąt mazowieckich - Janusza III i Stanisława.
Pierwszy generalny remont świątyni przeprowadzono dopiero w połowie XVIII w. W późniejszych latach przeprowadzano kolejne, z czego ostatni w zeszłym roku.
Począwszy od połowy XIX w. serocki kościół stał się miejscem odwiedzin wielu badaczy i architektów, m.in. Kazimierza Stronczyńskiego, Józefa Piusa Dziekońskiego czy Julity Jaśkiewicz-Macek.
Wykonane przez nich akwarele oraz fotografię mogą Państwo zobaczyć na naszej nowej wystawie zewnętrznej „Kościół w Serocku dawniej. 500-lecie rozpoczęcia budowy” znajdującej się miedzy Izbą Pamięci a kościołem.
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 2024
1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, w rocznicę zamordowania członków IV Zarządu Zrzeszenia WiN w więzieniu na Rakowieckiej w 1951 r. przez komunistów.
Tego dnia o godz. 11.00 odbyła się prelekcja Bartłomieja Błachnio pt. "Działalność antykomunistyczna na Mazowszu Północym" w sali widowiskowej Centrum Kultury i Czytelenictwa w Serocku. O godz. 12.00 odbyło się złożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod tablicą pamiątkową na serockim rynku.
Prelekcja była transmitowana online. Zachęcamy do kliknięcia w poniższy obrazek przekierowywujący do zapisu prelekcji.
Warsztaty historyczne w Izbie Pamięci - relacja
Podczas tegorocznych ferii zimowych mieszkańcy Serocka i okolic mieli możliwość wzięcia udziału w warsztatach tematycznych organizowanych przez dwoje historyków – Bartłomieja Błachnio oraz Aleksandrę Dramińską z Izby Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku. Chcąc zainteresować jak najszersze grono odbiorców, warsztaty podzielono na cztery różne bloki tematyczne.
Warsztaty rozpoczęły się od zajęć poświęconych iluminatorstwu. W ramach prezentacji zostały przedstawione metody średniowiecznego zdobnictwa ksiąg takie jak inicjały, miniatury oraz floratury. Następnie dzieciom wręczono do pokolorowania i ozdobienia inicjały.
Kolejne zajęcia dedykowane starszym miłośnikom historii były związane z zagadnieniem paleografii. Uczestnicy mieli okazję zobaczyć różne rodzaje starożytnego i średniowiecznego pisma, a potem spróbować swoich sił podczas odczytywania fragmentów starodawnych rękopisów takich jak Falsyfikat Mogileński, dokument potwierdzający nadanie praw miejskich Serockowi czy dokument króla Władysława IV określający zasady cechu rybackiego.
Drugi tydzień ferii rozpoczęliśmy od warsztatów poświęconych kryptografii. Uczestnikom przedstawione zostały najsłynniejsze szyfry takie jak atbash, Cezar, kod Morse’a czy szyfr Ottendorfa. Nie zabrakło także informacji o słynnej Enigmie. W trakcie tych zajęć uczestnicy mogli spróbować swoich sił w rozszyfrowywaniu różnego rodzaju wiadomości zawierających ciekawostki dotyczące historii Serocka oraz regionu.
Ostatnie zajęcia przygotowane głównie z myślą o najmłodszych uczestnikach dotyczyły zagadnienia heraldyki. Dzieci dowiedziały się czym były średniowieczne herby i jak powstawały. Następnie otrzymały za zadanie stworzenia własnej tarczy herbowej.
Po zakończeniu warsztatów, każdy z uczestników otrzymał pamiątkowy dyplom.
Niezwykle cieszy nas, że przygotowana przez Izbę Pamięci oferta warsztatów historycznych cieszyła się tak dużym zainteresowaniem. Mamy nadzieję, że zaprezentowana przez nas tematyka pomoże zaszczepić miłość do historii zarówno tej lokalnej jak i powszechnej w młodym pokoleniu Serocczan.
Prelekcja dr. Mirosława Pakuły "1863-1864. Walka o honor"
W tym roku mija 161. rocznica wybuchu powstania styczniowego i 160. rocznica jego upadku. Powstanie od początku było skazane na niepowodzenie. Siły powstańcze nie miały sprawnego dowodzenia, odpowiedniej ilości broni i pieniędzy oraz wsparcia międzynarodowego. Była to walka o honor. Ostatni przed I wojną światową zryw wolnościowy odegrał jednak ważną rolę w historii Polski.
Zapraszamy na prelekcję dr. Mirosława Pakuły, w której pojawią też wątki lokalne, oraz na dyskusję po prelekcji.
Szcegóły na plakacie.
