Plenery filmowe w gminie Serock

Miejscowości i miejsca w gminie Serock często stanowiły plenery polskich filmów fabularnych i seriali.  Być może przyczyną tego była niewielka odległość od Warszawy skąd zwykle docierali filmowcy. Oczywiście nie mogła to być jedyna przyczyna. Zapewne na wyborze zaważył urok naszej okolicy, jej malowniczość oraz niezwykłość a czasem tajemniczość.

Jezioro i ośrodki wypoczynkowe
     Jezioro Zegrzyńskie powstało w 1963 r. i od razu stało się popularnym miejscem wypoczynku mieszkańców Warszawy, ale też miejscem, które przyciągało filmowców. Najbardziej znanym filmem nakręconym na tym akwenie jest oczywiście kultowy „Rejs” (reż. Marek Piwowski, 1970). Komedia rozpoczyna się co prawda na przystani przy Bulwarze Filadelfijskim w Toruniu, ale już cała reszta filmu kręcona była na statku pływającym w okolicach Zegrza i Białobrzegów. Główni bohaterowie: fałszywy kaowiec (Stanisław Tym), inżynier Mamoń (Zdzisław Maklakiewicz) oraz Sidorowski  (Jan Himilsbach) toczą dyskusje, a w tle widać wody jeziora i jego brzegi, w tym skarpę w Zegrzu.
     Ośrodek wypoczynkowy warszawskiej Fabryki Samochodów Osobowych - statek zacumowany na stałe na przystani przy moście w Wierzbicy k. Serocka, pojawia się w odc. 18 „Trzecie kłamstwo” znanego serialu „Dom” (reż. Jan Łomnicki, 1997).  Extra-Mocny (Maciej Kozłowski), szef Ośrodka Badawczo-Rozwojowego FSO organizuje dla pracowników wyścig samochodowy z Żerania do Wierzbicy. Pierwowzorem postaci Extra-Mocnego był kierowca rajdowy i birbant, „czerwony książę” Andrzej Jaroszewicz, syn premiera Piotra Jaroszewicza. Dysponując szybkim czerwonym jaguarem jako pierwszy dociera do Wierzbicy ze swoją pasażerką Dominiką Frey (Ewa Gawryluk) i wchodzą na statek przy akompaniamencie cygańskiej kapeli (zespół Don Vasyla). Później Dominika proponuje Extra-Mocnemu wyścig pływacki do żaglówki w czasie którego sprytnie ucieka i do domu odwozi ją Andrzej Talar (Tomasz Borkowy).
     Na fali popularności programu telewizyjnego „Big Brother” powstała komedia kryminalna „Gulczas, a jak myślisz?” (reż. Jerzy Gruza, 2001). Młodzi zakochani uciekają nad jezioro Łękotka, w okolicy którego grasuje psychopatyczny morderca. Łękotkę „zagrało” Jezioro Zegrzyńskie, a ośrodek do którego zakochani uciekli to „Panorama” w Serocku. Z balkonu tego ośrodka sam Jerzy Gruza obserwuje w filmie motorówki pędzące po Narwi i narzeka na hałas. W komedii zagrały „gwiazdy” pierwszej edycji „Big-Brothera”: Piotr Gulczyński (Gulczas), Karolina Pachniewicz, Monika Sewioło, Klaudiusz Sevković, Małgorzata Maier, Manuela Jabłońska, Alicja Walczak, Janusz Dzięcioł i inni.
     Trzynastoodcinkowy serial obyczajowy „Zostać miss” (reż. Wojciech Pacyna, 2001) przedstawia kulisy przygotowań do konkursu piękności "Miss Venus". Sponsorem konkursu jest potentat finansowy Alfred Kleber (Jan Nowicki). Konkurs finałowy poprzedzony jest trzytygodniowym zgrupowaniem w malowniczo położonym hoteliku (ośrodek PTTK w Zegrzynku, dziś Klub”Mila” Mateusza Kusznierewicza). I właśnie to zgrupowanie jest tłem akcji serialu. Film pokazuje bezpardonową rywalizację dwunastu piękności, konflikty, ale również sympatie i przyjaźnie rodzące się między nimi. Atutem serialu nie jest bynajmniej fabuła, lecz piękne kobiety występujące przez większą część filmu w strojach kąpielowych: Zosia (Dominika Figurska), Beata (Aleksandra Nieśpielak), Tekla (Agnieszka Włodarczyk), Sandra (Violetta Kołakowska) i inne.
     Robiący olbrzymie wrażenie hotel „Narvil” w Serocku pojawił się w odc. 7 i 8 serialu TVN „Druga szansa” (reż. Łukasz Gazda, Michał Kośmicki, 2016). „Druga szansa” to serial pokazujący cienie i blaski show-biznesu. Główną bohaterką jest Monika Borecka (Małgorzata Kożuchowska), przebojowa producentka i agentka gwiazd. We wspomnianych odcinkach spotyka ona w hotelu Adama Swenssona (Bartłomiej Topa). Na ekranie widać podjazd pod hotel, główny hol, salę konferencyjną i pokój hotelowy. Monika i Adam pływają także jachtem „Lady Jaga” po Narwi.
     Jezioro Zegrzyńskie stało się ofiarą przestępstwa  w filmie „Hydrozagadka” (reż. Andrzej Kondratiuk, 1971). Woda z tego zbiornika nie trafiała do Warszawy przez wieliszewski Wodociąg Północny, gdyż była kradziona i przesyłana do wschodniego kraju Kaburu. W czasie największych upałów przestępcy: doktor Plama (Zdzisław Maklakiewicz) i maharadża (Roman Kłosowski) uknuli plan w realizacji którego skutecznie przeszkadzał im Jan Walczak – supermen As (Józef Nowak). Na uwagę zasługuje wieczorna scena rozmowy Plamy z maharadżą nakręcona prawdopodobnie na przystani w Białobrzegach. W blasku zachodzącego słońca widzimy połyskujące wody jeziora, wysoką skarpę w Zegrzu i wreszcie niezapomniany zegrzyński most łukowy.
     Ten most zobaczymy w komedii romantycznej „Zakochani” (reż. Piotr Wereśniak, 2001), która opowiada miłosną historię Zosi (Magdalena Cielecka) i Mateusza (Bartosz Opania). Były to ostatnie lata tej przeprawy będącej symbolem Zegrza, gdyż w 2003 r. została rozebrana. W krótkiej, bo zaledwie minutowej sekwencji widać czerwonego volkswagena „garbusa”, do którego wcześniej wsiedli Zosia i Mateusz, mknącego po moście w kierunku Zegrza Południowego. 
     Auto jadące po tym samym moście zobaczymy także w filmie „Dziura w ziemi” (reż. Andrzej Kondratiuk, 1970). W czwartej minucie główni bohaterowie filmu Andrzej Orawiec (Jan Nowicki) oraz Mieczysław Stalończyk (Roman Kłosowski) jadą przez most terenowym gazem. Na ekranie widać groblę ze ścieżką wiodącą do Zegrza (dziś przebiega tędy asfaltowa droga do osiedla), wysoką skarpę Zegrza, most i wjazd do Zegrza Płd. „Dziura w ziemi” to opowieść o grupie geologów poszukujących w południowej Polsce ropy naftowej. Poszukiwania kończą się sukcesem. Ważniejsza od niego jest jednak przyjaźń, zrozumienie i pojednanie między głównymi bohaterami.

Jadwisin, Skubianka, Zegrzynek, Zegrze
     Najstarszy znany mi film nakręcony na terenie dzisiejszego powiatu legionowskiego to „Tajemnica starego rodu” (reż. Emil Chaberski, Zbigniew Gwiazdowski, 1928). Stary książę Maurycy (Stanisław Knake-Zawadzki) pochłonięty jest poszukiwaniem w rodzinnych księgach dokumentów związanych z historią rodu Zamiłłów. Pomaga mu w tym sekretarz Ryszard (Jerzy Marr), który zakochuje się w córce księcia, Alicji (Jadwiga Smosarska). Alicja ignoruje jednak jego uczucia. Wkrótce poznaje córkę rybaka Lidię (Jadwiga Smosarska), która jest łudząco podobna do Julii i zakochuje się w niej z wzajemnością. Tymczasem książę Maurycy decyduje się pokazać córce odnalezione fragmenty pamiętnika jego dziada Hieronima (Roman Hierowski), odsłaniające mroczną tajemnicę rodu. Niemy film został w dużej części zrealizowany w pałacu Radziwiłłów w Jadwisinie. Oprócz pałacu w filmie widać piękną panoramę Narwi.
     Między innymi w pobliskim Zegrzynku toczyła się akcja filmu „Zapomniana melodia” (reż. Jan Fethke, Konrad Tom, 1938). Codziennie rano dojeżdżał tam autobus z Warszawy, który woził aktorów i statystów. A były wśród nich gwiazdy: Helena Grossówna, Jadwiga Andrzejewska, Antoni Fertner, Aleksander Żabczyński oraz Michał Znicz. Słynna scena na kajakach (początkowa część filmu), z równie słynną piosenką „Ach, jak przyjemnie” była nagrywana na Narwi. Aleksander Żabczyński, który w jednej z późniejszych scen wpadał do wody, miał spory problem. Fragment ten kręcono już w październiku i po każdym dublu trząsł się z zimna. Uratował go solidny kieliszek wódki nalany przez członka ekipy.
     Także w Zegrzynku nagrywano „Szatana z siódmej klasy” (reż. Konrad Tom, 1939) będącego ekranizacją powieści Kornela Makuszyńskiego. Jak donosiły „Wiadomości Filmowe” z 15 lipca 1939 r. Zegrzynek wybrano gdyż był „jednym z bardzo uroczych zakątków Polski”. Podobno najwięcej kłopotów nastręczała scena burzy na rzece, wywrócenie łodzi i tonięcie uczestników przeprawy przez Narew. W filmie zagrali między innymi: Wanda Bartówna, Mieczysława Ćwiklińska, Józef Orwid i Jan Kurnatowicz. Film niestety nie został ukończony z powodu wybuchu II wojny światowej.
     Nieistniejący dziś dworek Szaniawskich w Zegrzynku możemy obejrzeć w filmie „Lotna” (reż. Andrzej Wajda, 1959). Akcja filmu, który sam reżyser ocenia za obraz niezbyt udany, toczy się we wrześniu 1939 r. Piękny arabski koń z magnackiej stadniny, tytułowa Lotna, dostaje się przypadkowo w posiadanie rotmistrza, dowódcy szwadronu i staje się natychmiast przedmiotem pożądania innych: porucznika, podchorążego i wreszcie szefa szwadronu. Na pięknym, ale pechowym koniu giną kolejni jego właściciele.  Na koniec filmu klacz łamie nogę i zostaje dobita przez porucznika. Tak kończy się film i zamyka ostatni rozdział historii jazdy polskiej. Główne role grali: Jerzy Pichelski, Adam Pawlikowski, Jerzy Moes, Mieczysław Łoza i Bożena Kurowska. Na krótko w filmie pojawili się także Roman Polański, Wiesław Gołas i Marian Łącz.. Większość zdjęć do „Lotnej” kręcono na zegrzyńskim poligonie ale bardzo interesujące są ujęcia dworku Szaniawskich, którego wnętrza i elewacja frontowa są bardzo dobrze widoczne w filmie. Na potrzeby filmowe wynajęto też zagrodę we wsi Skubianka. To właśnie tam odbywa się scena z księdzem jeżdżącym na klaczy. Energicznego duchownego zagrał Karol Rommel, przedwojenny kawalerzysta, jeździec-olimpijczyk. Warto dodać, że bazą filmowców była Oficerska Szkoła Łączności w Zegrzu, w której zresztą odbyła się prapremiera filmu.
     W filmie „Trzeci” (reż. Jan Hryniak, 2005) skłócone małżeństwo, Paweł (Jacek Poniedziałek) i Ewa (Magdalena Cielecka) wracają z urlopu nad morzem. Dołącza do nich ekscentryczny nieznajomy (Marek Kondrat). Orientując się w konflikcie między dwojgiem młodych ludzi prowadzi niezwykłą grę, która ostatecznie zbliża zwaśnione strony. W filmie pojawia się na krótko kasyno wojskowe w Zegrzu (obecnie obiekt Klubu Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki), które „zagrało” restaurację, w której trwają przygotowania do wesela. Paweł trafia tam w poszukiwaniu mechanika do naprawy zepsutego auta. W filmie  widzimy elewację kasyna od strony ogrodowej i taras.
     Głośne „Pokłosie” (reż. Władysław Pasikowski, 2012) było kręcone między innymi w Zegrzu. Film opowiada o mrocznej tajemnicy rodziny Kalinów mieszkających w podlaskiej wsi. Franciszek Kalina po latach emigracji wraca z USA do Polski, zaalarmowany wiadomością, że jego młodszy brat Józef popadł w konflikt z mieszkańcami wsi. Po przyjeździe odkrywa, że przyczyną problemów jest mroczny sekret sprzed lat związany z mordowaniem ludności żydowskiej. Bracia usiłują dociec prawdy o dawnych wydarzeniach oraz o roli ich ojca w tamtej historii. Prowadzone przez nich śledztwo zaostrza konflikt, który przeradza się w otwartą agresję. Józef Kalina zostaje zamordowany. W filmie zagrali między innymi: Ireneusz Czop, Maciej Stuhr, Jerzy Radziwiłłowicz, Zbigniew Zamachowski oraz Danuta Szaflarska.  Zegrze pojawia się aż w sześciu minutach filmu: droga od bramy strzelnicy do fortu (Umocnienia Małego), droga wewnątrz fortu, schody wiodące do schronu na wale umocnienia i wreszcie wnętrze betonowego schronu, który „zagrał” starą garbarnię. Po filmowcach został ślad. Na ścianach wspomnianego schronu do dziś można zobaczyć napisy ostrzegawcze w języku niemieckim, które zostały wykonane przez ekipę scenografów.
     Do Zegrza zawitali bohaterowie telenoweli „Klan” (odc. 2739, reż. Paweł Karpiński, 2015) doktor Paweł Lubicz (Tomasz Stockinger) i Barbara Milecka (Aldona Orman). Film jest najdłuższym pod względem lat nieprzerwanej emisji i liczby odcinków serialem produkcji polskiej. Opowiada o wielopokoleniowej warszawskiej rodzinie Lubiczów. W scenie kręconej w Zegrzu Lubicz i Milecka, którzy jadą samochodem, zostają zatrzymani przez policjantów na trasie od bramy strzelnicy do fortu (na tym samym odcinku były kręcone sceny filmu  „Pokłosie”).
     W lipcu 2019 r. do Skubianki zawitała ekipa Władysława Pasikowskiego, która na ulicy Żeglarskiej i na parkingu nad wodą kręciła sceny do filmu „Psy 3. W imię zasad”. Jego premiera ma się odbyć na początku 2020 r.

Łacha i Serock 
     W połowie lat 70. XX w. reżyser Andrzej Kondratiuk wraz z żoną, aktorką Igą Cembrzyńską zamieszkał w małej wsi Gzowo (za Dzierżeninem, w kierunku Pułtuska), gdzie powstały realizowane skromnymi środkami kolejne filmy, które w mniejszym lub większym stopniu były zapisem własnego życia reżysera. W filmach Kondratiuka często pojawia się pobliska okolica, głównie wieś Łacha.
     Narew, rybaków na rzece i mieszkańców Łachy (aktorów amatorów) zobaczymy w jego dwóch obrazach: „Czy jest to panna na wydaniu?” (1977) i „Pełnia” (1979). Pierwszy z filmów pokazuje perypetie Stasia Wrony (Jan Wrona), który po powrocie z wojska rozpoczyna poszukiwania żony. Kiedy nie znajduje kandydatki we własnej wsi, wyrusza w Polskę. Towarzyszy mu ojciec chrzestny (Roman Kłosowski). Bohaterem drugiego z filmów jest Wojtek (Tomasz Zaliwski), robiący karierę architekta, który ma dość wielkomiejskiego życia. Opuszcza miasto i zaszywa się na prowincji. Do powrotu nie może namówić go ani przyjaciel z dawnych lat (Roman Kłosowski), ani żona (Iga Cembrzyńska). Przyjaźń z miejscowymi i włączenie się w rytm życia zgodnego z naturą, sprzyjają regeneracji sił i odzyskaniu równowagi.
     Nieistniejąca kuźnia przy ulicy Warszawskiej w Serocku pojawiła się na krótko w filmie „Gwiezdny pył” (reż. Andrzej Kondratiuk, 1982). Film jest opowieścią o parze starszych ludzi (Iga Cembrzyńska i Andrzej Kondratiuk), żyjących na odludziu i nie mających kontaktów ze światem zewnętrznym. 
     Serocki rynek i stojące na nim szubienice zobaczą widzowie filmu „Partita na instrument drewniany” (reż. Janusz Zaorski, 1975). Akcja toczy się w małym miasteczku w Generalnej Guberni w czasie II wojny światowej W miejscowym tartaku por. Anton (Piotr Fronczewski) składa niezwykłe zamówienie. Właściciel tartaku werbuje pracowników. Okazuje się, że mają wykonać szubienice dla partyzantów. Grupą robotników kieruje cieśla Weych (Jerzy Turek). O świcie ma dojść do egzekucji. Weych przebija się przez tłum z bańką nafty schowaną pod ubraniem i podpala szubienice.
     Rynek w Serocku oraz drewniane domy na ul. Farnej można zobaczyć w filmie „Lekcja martwego języka” (reż. Janusz Majewski, 1979). Film rozgrywa się w czasie I wojny światowej. Por. Alfred Kiekeritz (Olgierd Łukaszewicz) z powodu choroby zostaje przeniesiony do galicyjskiego miasteczka, gdzie próbuje nadać sens ostatnim dniom swojego życia. Oprócz Łukaszewicza w filmie wystąpili także: Ewa Dałkowska, Marek Kondrat, Gustaw Lutkiewicz, Juliusz Machulski, Irena Karel i Ryszard Kotys.
     Jak prowincjonalnie, biednie i brzydko wyglądał serocki rynek jeszcze w latach 80. XX w. zobaczymy w filmie „Jedenaste przykazanie” (reż. Janusz Kondratiuk, 1987). Film opowiada historię Marii, młodej kobiety z niemowlęciem na ręku (Katarzyna Walter), która trafia bez środków do życia do małego miasteczka. W trudnej sytuacji pomaga jej niespodziewanie bawidamek i lekkoduch Markus (Edward Żentara).  W filmie zagrali także: Lech Ordon, Mirosława Dubrawska, Jerzy Turek i Zofia Merle.
     Serocki ratusz „zagrał” siedzibę władz gminy Zagórzyn w serialu „Miasteczko” (reż. Maciej Wojtyszko, 2000). W filmie pojawiają się też inne miejsca w Serocku, między innymi kościół. Fabuła serialu obfitowała w dramatyczne zwroty akcji, jak choćby ucieczka sprzed ołtarza, śmiertelny wypadek, romantyczne uczucie do księdza, a nawet historia rolnika, który postanowił hodować strusie. W filmie zagrali między innymi: Agnieszka Warchulska, Marcin Dorociński, Ewa Wiśniewska, Anna Samusionek, Beata Ścibakówna, Maria Peszek i Jan Machulski.
     Wielu mieszkańców gminy Serock zobaczy siebie samych w filmie „Ogród Luizy” (reż. Maciej Wojtyszko, 2007), bowiem początkowa część filmu była kręcona w czasie festynu na serockim rynku. Luiza (Patrycja Soliman), chora psychicznie córka kandydata na burmistrza (Krzysztof Stroiński), zakochuje się gangsterze Fabio (Marcin Dorociński), który razem z nią przebywa w zakładzie psychiatrycznym. Po wielu perypetiach para wyjeżdża do Kanady.
     Trzynastoodcinkowy serial „Siostry” (reż. Wojciech Nowak, 2009) kręcono w Serocku (rynek, kościół, plebania). Siostry zakonne: Prudencja (Maria Pakulnis), Lukrecja (Marta Lipińska), Filipa (Magdalena Warzecha), Klara (Olga Sarzyńska) i Zenobia (Anna Wojnarowska) są zakonnicami żeńskiego zakonu Sióstr Nieustającej Pomocy. Każda z nich posiada silną osobowość oraz determinację, aby wspólnie nieść pomoc ludziom. Łączy je wiara w ludzi oraz dobro im okazywane.

Tego u nas nie kręcono    
     Niestety przedwojenny film „Ułan Księcia Józefa” (reż. Konrad Tom, 1937) nie był kręcony w Serocku, chociaż widoczne na nim kamienice nieco przypominają te na naszym rynku. 
    Słynna komedia „Zezowate szczęście” (reż. Andrzej Munk, 1960) niestety nie była kręcona w Zegrzu. Pechowy Jan Piszczyk (Bogumił Kobiela) zmierzający po wybuchu wojny do zegrzyńskiej podchorążówki, nie wchodzi niestety do budynków koszarowych ani w Zegrzu, ani w Zegrzu Południowym. Filmowe koszary były piętrowe i otynkowane, zaś te prawdziwe były parterowe i nietynkowane. Scenę przybycia Piszczyka do koszar w Zegrzu  kręcono prawdopodobnie w Warszawie.
    W uroczym filmie „Jutro pójdziemy do kina” (reż. Michał Kwieciński, 2007) jeden z trzech głównych bohaterów Jerzy Bolesławski (Jakub Wesołowski) trafia do Szkoły Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu. Tu odwiedza go nieszczęśliwie w nim zakochana Basia (Maria Niklińska), która przyjechała z Warszawy na kilka dni by wykąpać się w Narwi. 1 września 1939 r. wybuchła wojna i Zegrze przeżyło nalot lotniczy (zgodne z prawdą). Basia została ranna. Ani jedna scena tego filmu nie była kręcona w Zegrzu. Koszary zegrzyńskie zagrały zabudowania wojskowe w Kazuniu.
                         

                                                                                                                                                                                                                                                                                          autor: Mirosław Pakuła